Steun ons en help Nederland vooruit
De werkgroep Landbouw, Voedsel en Biodiversiteit wil zich inzetten voor een landbouw- en visserijsector die zowel economisch als ecologisch duurzaam is; voor gezond voedsel dat minder milieubelastend geproduceerd wordt; voor het behoud van biodiversiteit zowel op landbouwgrond als in natuurgebieden; en voor een aantrekkelijk en gezond leefmilieu (landschap, bodem, water, lucht).
Het huidige landbouwsysteem is onhoudbaar, zoals ook de minister van Landbouw, Natuur en Voedsel heeft toegegeven. Het is gericht op steeds hogere productie per hectare, tegen zo laag mogelijke kosten. Door het accent op kwantiteit gaat de kwaliteit van de bodem (organische stof, biodiversiteit) achteruit, net als het gehalte aan micronutriënten in ons voedsel; dat zijn voedingsstoffen die essentieel zijn voor onze gezondheid, maar waarvan we maar heel kleine hoeveelheden nodig hebben. Op weidegrond wordt alles gericht op de productie van één grassoort, die alleen geschikt is voor ganzen. Daarnaast wordt veevoer op grote schaal geïmporteerd en in Nederland omgezet in mest die ook grote milieuproblemen veroorzaakt, niet alleen in het landbouwgebied zelf maar ook in natuurgebieden: fosfaten en nitraten in oppervlaktewater, ammoniak in de lucht.
Dan is er de bodemdaling in het veenweidegebied. Deze is een veelvoud van de daling die Nederland ondergaat door de stijging van de zeespiegel, en leidt ook tot een grote uitstoot van kooldioxide. Door dit laatste draagt de bodemdaling bij aan klimaatverandering. Ook het gebruik van stikstofkunstmest draagt daaraan bij: de productie daarvan berust op fossiele brandstof en het gebruik op het land leidt tot de uitstoot van lachgas dat weer een sterk broeikasgas is. Verder rooien sommige boeren, om de productie nog verder te verhogen, houtwallen en dempen greppels, waardoor de biodiversiteit nog verder achteruit gaat en het landschap grootschaliger en eentoniger wordt.
Boeren zijn zich uiteraard van deze problemen bewust. De marges op niet-biologische landbouwproducten zijn echter klein en worden steeds kleiner, waardoor de doorsnee-boer min of meer gedwongen wordt tot steeds intensievere en grootschaligere landbouw. Weliswaar zijn er velen die proberen om milieubewuster te produceren, maar de markt voor hun producten is door de hogere prijzen beperkt. De marktmacht van de boeren is door hun grote aantal klein.
Een belangrijke oplossingsrichting is kringlooplandbouw. De gedachte hierachter is die van de circulaire economie: optimaal gebruik van biomassa, waarbij reststromen uit de ene productieketen gebruikt worden als grondstof voor een andere. Een voorbeeld is het gebruik van bietenloof uit de akkerbouw voor het voeden van vee, en het gebruik van mest voor het produceren van energie en het verhogen van de bodemvruchtbaarheid. We gaan dan van een productiemodel gebaseerd op lineaire efficiëntie (zoveel mogelijk produceren tegen zo laag mogelijke kosten) naar circulaire efficiëntie: schaarse hulpbronnen zo zorgvuldig mogelijk gebruiken. Dat betekent dat we granen die geschikt zijn voor menselijke consumptie niet meer voor diervoer gebruiken. Voor meer informatie, zie https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Kringlooplandbouw.htm.
Innovaties in de landbouw zouden gericht moeten zijn op het verhogen van circulaire efficiëntie. Diverse agrarische bedrijven experimenteren al met kringlooplandbouw. Ook voor het klimaatbeleid is kringlooplandbouw van belang. De EU-landbouwsubsidies moeten gericht worden op duurzaam landgebruik en een gezonde bodem met een hoger gehalte aan organische stof en hogere biodiversiteit. Regelgeving moet zo eenvoudig mogelijk zijn. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot, woordvoerder op landbouw, natuur en voedselproductie heeft bereikt dat het bevorderen van kringlooplandbouw in het regeerakkoord van 2017 terecht is gekomen en maakt zich sterk voor de uitvoering ervan.
De werkgroep streeft naar een sterkere positie van boeren in de keten, waardoor hogere marges mogelijk moeten worden. Verder willen we een landbouw die zich meer richt op hoogwaardige producten dan op bulkproductie. Dit veronderstelt ook een betere communicatie van consumentenvoorkeuren naar primaire producenten. De rol van de overheid, die sinds de jaren ’80 sterk is verminderd, moet weer sterker worden om tot een duurzaam landbouwsysteem te komen. De overheid moet optreden als marktmeester, en mogelijk moet gedacht worden aan het herinvoeren van landbouwvoorlichting door de overheid.
Ons voedsel is tegenwoordig heel veilig vergeleken met vroeger. Voedselvergiftiging komt bijvoorbeeld weinig meer voor, en onze gezondheid is mede daardoor beter dan ooit tevoren. Er zijn echter nieuwe problemen, zoals obesitas en diabetes. We eten te veel vlees, te veel bewerkt voedsel en te veel suiker. De werkgroep streeft naar een voedseltransitie: een gezonder dieet, duurzaam en ‘eerlijk’ (met aandacht voor sociale omstandigheden en dierenwelzijn) geproduceerd, en met transparantie in de keten (weten waar het voedsel vandaan komt). Verder willen we verspilling van voedsel zoveel mogelijk tegengaan.
Het grootste deel van het Nederlandse landschap bestaat uit landbouwgrond, en deze landschappen worden door boeren onderhouden. Intensivering van de landbouw leidt echter tot achteruitgang van het boerenlandschap, met name door het verdwijnen van landschapselementen. Daarnaast ondervinden ook bos- en natuurgebieden de invloed van deze intensivering door verlaging van het grondwaterpeil, door waterverontreiniging en ammoniakuitstoot. Gebruik van insecticiden en verschraling van de flora leiden tot alarmerende achteruitgang van insectenpopulaties, wat weer gevolgen heeft voor de vogelstand en de biodiversiteit in het algemeen. Landbouw is echter niet de enige bedreiging van natuurgebieden: verstedelijking, weg- en waterbouw, en energieopwekking vragen allemaal om ruimte, waardoor natuurgebieden versnipperd raken. Verder heeft klimaatverandering uiteraard gevolgen voor flora en fauna. Natuurbeheer en –bescherming zijn gebaat bij langjarig beleid, maar daaraan ontbreekt het momenteel.
Onze werkgroep zoekt de oplossingen – naast de hierboven genoemde veranderingen in de landbouw in het versterken van natuurnetwerken (NNN), maar vooral in maatregelen waarmee partijen die dingen doen waarvan de natuur of het milieu beter wordt voor die diensten betaald worden; en anderzijds partijen die een negatieve invloed op landschap, natuur en biodiversiteit hebben daarvoor worden belast. Verder zet de werkgroep zich in voor agroparken: het concentreren van intensieve veehouderij samen met daaraan gekoppelde bedrijvigheid op bedrijventerreinen; dit moet de druk op het landschap en de last voor omwonenden verlichten. De werkgroep ziet ook een positieve rol voor de jacht, mits uitgevoerd op een manier die de biodiversiteit bevordert.
De werkgroep heeft ook belangstelling voor de verduurzaming van de visserij, hoewel hieraan tot nu toe weinig tijd is besteed. Analoog aan onze doelstellingen voor de landbouw streven we naar een visserij die gericht is op stabiele visbestanden met zo weinig mogelijk impact op andere soorten dan die waarop gevist wordt. Verder willen we naar een vermindering van het gebruik van fossiele brandstof (sleepnetten), maar ook naar een visserij die een redelijk inkomen oplevert voor de vissers.
De werkgroep komt enkele keren per jaar bij elkaar. Daarnaast organiseren we werkbezoeken aan interessante projecten op het gebied van duurzame landbouw en natuurbeheer. Onze belangrijkste activiteiten betreffen het ondersteunen van volksvertegenwoordigers, in de eerste plaats de woordvoerder(s) in de Tweede Kamerfractie, maar ook Statenleden en onze vertegenwoordigers in het Europarlement. Deze steun heeft met name de vorm van het opstellen van korte documenten over concrete beleidsvraagstukken.
We nodigen iedereen van harte uit om mee te doen en daarbij ook eigen onderwerpen aan te dragen. Kom een keer kennismaken en ervaar de veelzijdigheid en creativiteit van onze werkgroep. Voor deelname neem contact op met werkgroepsecretaris Tom Kuhlman en meld je aan voor de werkgroep: ga in MijnD66.nl naar Mijn Profiel -> Mijn Lidmaatschap; dan zie je aan de rechterkant bij “Mijn Groepen” de afdelingen e.d. waar je nu lid van bent, en daaronder bij “Aanvullende groepen” kun je je aanmelden voor de thema-afdeling Duurzaam en de werkgroep Landbouw, Voedsel en Biodiversiteit.